دکتر مـهدی زارع، زلزله تهران 4 5 میلیون کشته می دهد مدیر گروه زلزله‌شناسی مـهندسی پژوهشگاه زلزله‌شناسی درون گفت‌وگو با ما با اشاره بـه گسل‌های تهران اظهار کرد: زلزله تهران 4 5 میلیون کشته می دهد سه گسل اصلی تهران شامل گسل شمال تهران و پهنـه گسل‌های جنوب تهران شامل گسل «کهریزک»، گسل‌های «ری» و گسل «ایوانکی»" و روند اصلی گسل‌های داخل شـهر تهران کـه به عنوان راندگی‌های پیشانی پهنـه گسل شمال تهران درون سطح زمـین رخنمون دارند شامل گسل «نیـاوران» و گسل «ترشت» کـه به نام گسل چیتگر و گسل بزرگراه همت نیز شناخته مـی‌شود، است.
زارع با تاکید بر اینکه گسل شمال تهران از روستای کلان درون شمال شرق لواسان درون 35 کیلومتری شمال شرق تهرانپارس شروع مـی‌شود و به شـهر لواسان و سپس لشکرک و گردنـه قوچپس سوهانک مـی‌رسد، ادامـه داد: این روند که تا دارآباد، کاشانک، نیـاوران، دربند و سعدآباد و سپس ولنجک که تا فرحزاد، حصارک و کن و از آنجا بـه سوی غرب که تا وردآورد امتداد مـی‌یـابد.
به گفته وی این گسل درون مسیر خود، از محلات شـهید محلاتی و مـینی‌سیتی، زعفرانیـه، نیـاوران، تجریش، آجودانیـه، الهیـه و فرمانیـه عبور مـی‌کند.
زارع، گسل‌های محمودیـه، قیطریـه، نارمک و داوودیـه را از دیگر گسل‌های تهران عنوان کرد و گفت: بر اساس برآوردها توان لرزه‌زایی گسل شمال تهران بـه طول 90 کیلومتر و 7 ریشتر است؛ ولی شواهدی کـه در زمـینـه این گسل وجود دارد، توان لرزه‌ای بین 7 که تا 7.5 را تایید مـی‌کند.
وی با تاکید بر بازنگری گسل‌های تهران، یـادآور شد: وضعیت امروز تهران بسیـار پیچیده شده؛ جمعیت صبح آن 12.5 مـیلیون نفر (در شب‌ها 8.5 مـیلیون نفر) هست و سالیـانـه 100 که تا 150 هزار نفر بـه جمعیت این شـهر اضافه مـی‌شود، درون حالی کـه بر اساس برآوردهای متخصصان تسهیلاتی کـه در آن ایجاد شده است، به منظور حدود 4 مـیلیون (تا حداکثر 5 مـیلیون نفر) جمعیت مناسب است.
مدیر گروه زلزله‌شناسی مـهندسی پژوهشگاه زلزله‌شناسی با تاکید بر اینکه تهران درون معرض خطر جدی زلزله قرار دارد، افزود: تحقیقات ما نشان مـی‌دهد کـه رخداد زلزله بیشتر از 7 ریشتر را حتما در تهران انتظار داشت؛ ضمن آنکه آلودگی هوا هم وجود دارد و معتقدم با توجه بـه وضعیتی کـه ایران دارد و با توجه بـه مطالعات صورت گرفته، کشور حتما به سمت ساخت یک پایتخت جدید حرکت کند.
وی با بیـان اینکه همـه مناطق ایران بـه یک مـیزان و یکسان لرزه‌خیز نیستند، خاطرنشان کرد: این امر (ایجاد پایتخت جدید) ممکن هست نتواند مشکل تهران را بـه طور کامل حل کند؛ ولی مـی‌تواند بـه ایجاد زیرساخت‌های مناسب درون پایتخت جدید (که درون محل هیچ یک از شـهرهای موجود کشور نباید احداث شود، بلکه مکانی جدید و بکر به منظور احداث آن لازم هست انتخاب شود) کمک کند.
زارع ادامـه داد: با این اقدام، درون صورت وقوع زلزله بزرگی درون تهران اولا محلی بـه عنوان پایتخت به منظور هدایت امور خواهیم داشت و در ثانی از رشد و توسعه تهران با ایجاد پایتخت جدید مـی‌توان جلوگیری کرد و همزمان با ایجاد قطب‌های اداری، اقتصادی و دانشگاهی دیگر درون کشور جذابیت تهران را کمتر کرده و در هر سانحه احتمالی مـی‌توان بهتر بـه تهران امدادرسانی کرد.
تعداد گسل‌های ایران
زارع بـه بیـان تعداد سامانـه‌های گسلی سراسری ایران با طول زیـاد پرداخت و یـادآور شد: سامانـه گسلی زاگرس کـه از مرز ایران و عراق یعنی از مریوان آغاز مـی‌شود، که تا شمال بندرعباس بـه طول مجموعا 1000 کیلومتر کشیده شده است. زلزله تهران 4 5 میلیون کشته می دهد این سامانـه گسلی طویل‌ترین سامانـه گسلی ایران است.
وی، گسل مکران را از جمله گسل‌های طویل درون ساحل دریـای عمان درون جنوب شرق ایران نام برد و گفت: گسل مکران تنـها گسلی هست که چون درون لبه فرورانش پوسته اقیـانوسی بـه زیر پوسته قاره‌ای قرار دارد، زلزله‌های با بزرگای بیشتر از 8 درون آن رخ مـی‌دهد، ضمن آنکه احتمال وقوع زلزله‌ای با بزرگای 9 نیز درون آن درون صورتی کـه کل طول گسل مکران درون یک رویداد گسسته شود (در بدترین سناریوی ممکن) وجود دارد.
به گفته این محقق، گسل مکران درون 7 آذر 1324 (28 نوامبر 1945) زلزله‌ای با بزرگای 8.2 را تجربه کرده است.
مدیر گروه زلزله شناسی مـهندسی پژهشگاه زلزله‌شناسی بـه سامانـه گسلی قطر- کازرون بـه عنوان یک سامانـه گسلی مـهم ایران اشاره کرد و ادامـه داد: این گسل دارای چند قطعه هست که از جمله مـی‌توان بـه قطعات گسل «برازجان»، «کنار تخته»، «کازرون» و گسل «دنا» اشاره کرد.
وی یـادآور شد: زمـین‌شناسان معتقد هستند کـه این گسل تغییراتی درون کف خلیج فارس ایجاد کرده است؛ ولی اطلاعات زیـادی درباره تغییر شکلی کـه این سامانـه گسلی درون کف خلیج فارس ایجاد کرده، موجود نیست و تنـها از نظر فیزیکی و شکلی درون تصویرهای ای و بعضی برداشت‌های ژئوفیزیکی و همچنین ژئوموفولوژی مـی‌توان این سامانـه را که تا شبه جزیره قطر دنبال کرد.
مدیرگروه زلزله شناسی مـهندسی پژوهشگاه زلزله‌شناسی درون عین حال تصریح کرد: از نظر محققان زلزله‌شناس، هنگامـی یک گسل را مـی‌توان بـه عنوان یک قطعه گسل درون نظر گرفت کـه کل طول آن درون یک اتفاق زلزله گسیخته شود.
وی توضیح داد: مثلا یک سامانـه گسلی مانند زاگرس کـه طول حدود 1000 کیلومتر دارد، درون یک رویداد منفرد زمـین‌لرزه نمـی‌تواند گسیخته شود و عملا قطعات مختلف آن درون رویدادهای مختلف و مجزای زلزله درون طول‌های کوچکتر مثلا 80، 100، 120 کیلومتری درون گذشته گسیخته شده است.
زارع یـادآور شد: اینکه گسلی بتواند درون یک زلزله، بـه طول حدود هزار کیلومتر گسیخته شود، زلزله‌ای با بزرگای حدود 9 مـی‌تواند ایجاد شود و این عملا یک فاجعه بزرگ خواهد بود؛ ولی مطالعات ما نیز نشان مـی‌دهد کـه گسل‌هایی کـه در پوسته قاره‌ای وجود دارند درون بیشتر موارد چنین زلزله‌ای نداشته‌اند.
به گفته وی، بررسی‌ها نشان مـی‌دهد کـه سامانـه‌های گسلی طویل مشتمل بر چندین قطعه گسلی هستند کـه هر کدام دارای طول‌های مختلف مثلا 100، 70 و 60 کیلومتر هست و درون مجموعه و در کنار و در امتداد هم کل روند هزار کیلومتری این سامانـه گسلی را شکل مـی‌دهند، ضمن آنکه مثلا این 15 قطعه هر کدام دارای فعالیت و توان لرزه‌زایی متفاوتی هستند.
این محقق همچنین با بیـان اینکه درون مناطق پوسته قاره‌ای گسل‌هایی با طول‌های چنین طولانی معمولا درون یک زلزله گسیخته نمـی‌شوند، خاطرنشان کرد: درون زلزله 2011 ژاپن کـه در پوسته اقیـانوسی و پهنـه فرورانش رخ داد، طول گسل حدود 400 کیلومتر بود (برآورد قبلی ژاپنی‌هادر مورد گسیختگی یک طول مستقیم از گسل هم درون همـین حدود بوده است)؛ از این رو ژاپنی‌ها فکر نمـی‌د کـه زلزله‌ای بزرگتر از 8 رخ دهد، ولی زلزله‌ای با بزرگای 9.0 رخ داد و دلیل آن این بود کـه طول حدود 400 کیلومتری پهنای زون گسیختگی، حدود 250 کیلومتر بود و این موضوع درون برآورد قبلی دانشمندان ژاپنی لحاظ نشده و به همـین دلیل بزرگترین زلزله قابل رخداد درون این پهنـه بـه درستی برآورد نشده بود.
وی ادامـه داد: از این رو بعد از زلزله 2011 ژاپن محققان دنیـا متوجه شدند کـه باید درون این زمـینـه (نقشـه‌های پهنـه‌بندی خطر زلزله درون جهان) تجدیدنظر کنند.
بزرگترین زلزله به منظور گسل‌های ایران
زارع درون خصوص بزرگترین زلزله‌های ثبت شده درون ایران، گفت: از زلزله‌های بزرگ ثبت شده 2 دسته اطلاع داریم. زلزله تهران 4 5 میلیون کشته می دهد یک دسته از آنـها زلزله‌های تاریخی هستند کـه برآورد بزرگا بر پایـه شدت ثبت‌شده درون پهنـه رومرکزی آنـها حدود 8.0 که تا 7.7 مانند زمـین‌لرزه 855 مـیلادی درون قومس – دامغان با بزرگای برآورد شده 8.0 و زلزله 1780 مـیلادی با بزرگای برآورد شده 7.7 درون تبریز بوده است.
وی اضافه کرد: بر اساس اطلاعاتی کـه از قرن بیستم که تا به امروز داریم، بزرگترین زلزله‌ای کـه در پوسته قاره‌ای فلات ایران رخ داده است، زلزله طبس با بزرگای 7.4 و بزرگترین زلزله رخ داده درون پهنـه فرورانش مکران درون جنوب شرق فلات ایران، زلزله 2013 سراوان با بزرگای 7.8 بوده است.
زارع یـادآور شد: البته کانون زلزله 1945 درون پهنـه فرورانش گسل مکران با بزرگای 8.2 نیز درون بیرون مرزهای ایران و در ناحیـه مرزی ایران و پاکستان رخ داده است.
وی با اشاره بـه زلزله سراوان با بزرگای 7.8 درون تاریخ 27 فروردین 1392 اظهار کرد: این زلزله مربوط بـه زون فرو رانش هست و جزء زلزله‌های پوسته قاره‌ای فلات ایران محسوب نمـی‌شود؛ ولی بزرگترین زلزله‌ای کـه بر اثر جنبایی گسل‌ها درون پوسته فلات قاره‌ای درون فلات ایران رخ داد، زلزله طبس سال 1357 است.
شـهرهای پرلرزه همراه با تراکم زیـاد جمعیت
به گفته این محقق زلزله‌شناسی اگر از خطر زلزله ناشی از گسل‌های شمال تهران، تبریز و گسل‌های اطراف مشـهد و از ریسک بالای رخداد زمـین لرزه صحبت مـی‌شود، بـه دلیل جمعیت بالاتر و وجود بافت آسیب‌پذیر شـهری و روستایی هست که بر روی یـا درون کنار این گسل‌ها درون شـهرهای پرجمعیت زندگی مـی‌کنند.
وی اظهار کرد: بر روی گسل شمال تهران حدود 2 مـیلیون و 300 نفر، بر روی گسل تبریز حدود 400 هزار نفر و در نزدیکی گسل "گیو" درون نزدیکی بیرجند حدود 200 هزار نفر زندگی مـی‌کنند؛ ضمن آنکه درون مشـهد و حومـه آن حدود 4 مـیلیون نفر ساکن هستند کـه در نزدیکی پهنـه گسل‌های «کشف رود»، گسل «کواترنری مشـهد» و گسل «بینالود» حدود 500 هزار نفر ساکن هستند.
زارع بر اهمـیت بازگشت زلزله‌ها درون این مناطق تاکید کرد و گفت: گسل نیشابور بـه طول 74 کیلومتر درون زمـین لرزه‌های 1270 و 1405 مـیلادی با گسیختگی سطحی همراه بوده است، بـه گونـه‌ای کـه در زلزله سال 1209 مـیلادی شـهر نیشابور کاملا ویران و زمـین‌لرزه 1389 مـیلادی درون کوه‌های بینالود سبب ویرانی نیشابور و تعداد زیـادی روستا شده هست و درون محدوده شـهرهای مشـهد و نیشابور حدودا از سال 1405 مـیلادی (بیش از 610 سال) هست که زلزله مـهم نداشتیم و باید انتظار رخداد لرزه‌ای مجدد درون این شـهرها را داشته باشیم.
استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسی و مـهندسی زلزله بـه بیـان زلزله‌های رخ داده درون تهران پرداخت و اضافه کرد: درون گستره کنونی شـهر تهران کـه محدوده شـهر ری هم درون آن قرار دارد، اولین زمـین‌لرزه ثبت شده درون تاریخ زمـین‌لرزه‌های ایران زلزله 320 قبل ازمـیلاد موجب ویرانی آن شده است. همچنین زلزله 855 مـیلادی (قرن دوم هجری) و سه زمـین‌لرزه مـهم دیگر درون جنوب البرز درون 743، 958 و 1119 مـیلادی موجب خرابی‌هایی درون شـهر ری شده‌اند.
وی با بیـان اینکه درون سال 1830 مـیلادی درون اواخر دوران فتحعلیشاه قاجار درون دماوند شمـیرانات زمـین‌لرزه مـهمـی با بزرگای بیش از 7 درون فاصله حدود 50 کیلومتری از مرکز تهران کنونی رخ داده است، یـادآور شد: این زلزله موجب خرابی‌هایی درون ارگ حکومتی درون کاخ گلستان و همچنین محدوده بازار تهران نیز شد.
زارع خاطرنشان کرد: از زمان آن زلزله تاکنون 187 سال هست که زلزله مـهمـی درون محدوده شـهری رخ نداده است.
این محقق یـادآور شد: علاوه بر این درون تبریز نیز از زمان زلزله 1780 مـیلادی تاکنون 237 سال هست که زلزله مـهم با بزرگای بیش از 7 نداشته‌ایم. این درون حالی هست که بـه لحاظ آماری بـه طور تقریبی مانند محدوده شـهری تهران درون حدود هر 200 سال مـی‌توان انتظار یک زمـین‌لرزه با بزرگای بیش از 7 درون این پهنـه‌ها را داشت.
به گفته وی، این برآورد الزاما بـه معنی گفتار رایج «دیر شدن» یـا تعویق زمان رخداد زمـین لرزه‌ای نیست؛ چرا کـه برای چنین برآورد زمانی نیـاز بـه مطالعات دقیق دیرینـه لرزه‌شناسی و ژئودزی بر روی تک‌تک گسل‌های فعال درون پهنـه‌های یـادشده درون تهران و تبریز و مشـهد است. برآورد آماری مـی‌تواند یـادآور بازه زمانی قابل انتظار تقریبی به منظور رخداد زمـین‌لرزه‌های مـهم درون هر پهنـه و برآورد تقریبی بازگشت زمـین‌لرزه‌ها باشد و البته با توجه بـه مـیزان تغییر شکل درون پوسته، انتظار رخداد چنین زمـین‌لرزه‌هایی درون بازه‌هایی کـه مطالعات آماری بـه ما نشان مـی‌دهد، غیر منطقی نیست.
لرزه‌خیزترین نقاط ایران
زارع درون عین حال شمال تنگه هرمز درون بندر عباس را لرزه خیزترین نقطه ایران دانست و گفت: این امر بـه دلیل آن هست که مـیزان تغییر شکل پوسته زمـین درون این منطقه بیشترین مقدار درون ایران است؛ اما مناطقی از ایران مانند منتهی الیـه جنوب غرب ایران درون دشت خوزستان و ناحیـه پیرامون شـهرهای خرمشـهر و آبادان بـه عنوان زون (منطقه) کم لرزه محسوب مـی‌شود کـه مـیزان تغییر پوسته درون آنـها کمتر است.
به گفته وی، این دو شـهر درون دشت خوزستان واقع شده‌اند و به طور نسبی کمترین مـیزان تغییرات شکل پوسته زمـین درون ایران درون این نواحی رخ مـی‌دهد؛ از این رو ناحیـه کم لرزه محسوب مـی‌شوند.
مدیرگروه زلزله‌شناسی مـهندسی پژوهشگاه زلزله‌شناسی با بیـان اینکه درون مناطق مرکزی، نواری بـه نام نوار «سنندج- سیرجان» وجود دارد، خاطرنشان کرد: درون این نوار شـهرهای مختلفی چون سنندج، گلپایگان، اصفهان و سیرجان قرار دارند کـه هرچند درون معرض زلزله‌های اطراف هستند؛ ولی بـه عنوان زون آرام‌تر لرزه‌ای و با مـیزان کمتر از نظر تغییر شکل پوسته زمـین مطرح هستند.
زارع اضافه کرد: ولی درون مقابل تهران، تبریز، مشـهد، نیشابور، بیرجند، جیرفت و تربت حیدریـه و کرمان شـهرهایی هستند کـه از نواحی پرجمعیت آنـها، گسل‌های فعالی عبور مـی‌کنند و در واقع این محدوده‌های مس پرجمعیت هست که بـه تدریج بر روی این پهنـه‌های گسلی احداث شده‌اند، همچنین درون نوار حاشیـه منطقه دشت لوت توان لرزه‌زایی بالایی را انتظار داریم؛ بـه نحوی کـه گسل‌هایی کـه از نزدیکی شـهرهای پیرامون دشت لوت مانند شـهرهای بشرویـه، بیرجند، فردوس، بم و گلباف عبور مـی‌کنند، توان لرزه‌زایی بالایی دارند.
گسل‌های مشترک ایران با کشورهای دیگر
این استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی بـه تعداد گسل‌های مرزی ایران با سایر کشورها اشاره کرد و افزود: انتهای گسل «درونـه» درون نزدیکی شـهرهای کاشمر و خاف درون استان خراسان، وارد خاک افغانستان مـی‌شود و گسل «آستارا» درون استان گیلان نیز وارد خاک کشور جمـهوری آذربایجان مـی‌شود.
وی گسل «عشق آباد» را از دیگر گسل‌های مرزی دانست کـه تا ترکمنستان ادامـه دارد و از پایتخت این کشور ، شـهر عشق آباد، عبور مـی‌کند.
زارع ادامـه داد: از دیگر گسل‌های مرزی مـی‌توان بـه گسل‌های ذیل اشاره کرد:
گسل «حاجی آباد» درون منطقه قائن کـه بخشی از این گسل وارد خاک افغانستان مـی‌شود
گسل «سراوان» درون مرز ایران و پاکستان
گسل «مکران» درون ساحل ایران و پاکستان
گسل اصلی جوان «زاگرس» کـه امتداد شمال غربی آن از مریوان که تا کردستان عراق کشیده شده است
سامانـه گسله «قطر- کارزون» کـه از کشور قطر درون جنوب خلیج فارس که تا کف خلیج فارس و سپس درون استان‌های بوشـهر و فارس و کهگیلویـه و بویر احمد و چهار محال‌وبختیـاری درون ایران ادامـه مـی‌یـابد.
وضعیت سامانـه گسلی مشترک ایران با کشورهای همسایـه
[تهران شناسی - مطالب تهران و زلزله زلزله تهران 4 5 میلیون کشته می دهد]
نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Thu, 24 May 2018 08:34:00 +0000